Obiektywy w astrofotografii DS

Share

Obiektywy w astrofotografii są trochę zapomniane. Każdy chciałby fotografować z wykorzystaniem jakiegoś ładnego astrografu. Tymczasem obiektywy oferują ciekawą i dość łatwą niszę fotografii szerokich ujęć na małej rozdzielczości.

Jakie mamy opcje łączenia kamer DS i planetarnych z różnego rodzaju obiektywami?

Obiektywy C i CS

Niektóre kamery planetarne takie jak ZWO ASI są sprzedawane razem z obiektywem CS i adapterem T2. Kamery przemysłowe, np. Point Greya mają gwint C/CS i w zależności od modelu można przykręcić do nich taki obiektyw prosto z pudełka.

Obiektywy CS-mount ostrzą w odległości 12,5mm natomiast obiektywy C-mount 17,526 mm. Kamery oznaczone jak C/CS mają matrycę na tyle blisko gwintu że wyostrzą obiektywy CS jak i C mount (z przedłużką). Kamery oznaczone jako C-mount mają matrycę dalej i obiektywy CS nie wyostrzą.

Obiektywy CS są bardzo tanie i bez problemu znajdziemy je w różnych sklepach z kamerami do monitoringu. Obsługą małe matryce, zazwyczaj o przekątnych do 1/3". Obiektywy C są zazwyczaj bardziej złożonymi konstrukcjami obsługującymi większe matryce, nawet do 2/3" czy 1". Korekcja pola jest lepsza, ale też ceny są dość wysokie, czasami porównywalne z obiektywami Canona. Na giełdach takich jak Allegro, czy Ebay można jednak trafić używane obiektywy w cenach nie przekraczających kilkaset złotych.

Obiektywy tego typu oferują bardzo krótkie ogniskowe, zazwyczaj do 16 mm, przez co dają ogromne pole widzenia. Nawet kamera planetarna z niewielką matrycą może być w stanie zmieścić w swoim polu widzenia cały gwiazdozbiór lub jego większą część. Można wykorzystać to do fotografii rozległych obiektów mgławicowych, czy po prostu pól gwiazd.

Ze względu na krótki backfocus ostrzenia nie da się zastosować koła filtrowego pomiędzy kamerą a obiektywem. Filtr można próbować nałożyć na obiektyw. Najlepiej gdy korona filtra obejmuje obudowę obiektywu i jest na tyle wysoka żeby przypadkowo nie spaść. Trochę własnej inwencji może być wymagane żeby zainstalować filtr na takim obiektywie.

Bardzo szerokie pole widzenia i ekstremalnie jasna światłosiła mogą sprawić że na obrazie łatwo będzie o gradienty zaświetlenia. Wtedy stack trzeba poprawiać w aplikacjach typu IRIS.

Obiektyw C-mount 2/3" wyostrzył mi z Atikiem 314L+ (adapter ZWO) oraz ASI178MM. Kamery takie jak ASI120MM współpracują też z obiektywami CS. Testowa fotografia wykonana Atikiem miała spory gradient od ulicznych lamp znajdujących się obok, niemniej po obróbce w IRIS wygląda to już lepiej.

Obiektywy M42x1

Obiektywy M42 stosowane były z lustrzankami minionej epoki. Na rynku (Allegro, ebay) jest ich jeszcze dość sporo i to w niskich cenach. Wiele z nich nie jest już w najlepszej jakości, albo też nie wywodzi się od znanej marki oferującej dobrą jakość, niemniej nadal można znaleźć te dobre, nadające się do astrofotografii DS. Ogniskowe zazwyczaj zawierają się w obszarze od kilkudziesięciu do około 300 mm. Dostępne są też teleobiektywy i obiektywy lustrzane o dłuższych ogniskowych, jednak ich światłosiła staje się coraz ciemniejsza.

Backfocus obiektywów M42x1 wynosi 45,5mm tak więc można zamontować koło czy szufladę filtrową pomiędzy obiektywem a kamerą - choć nie zawsze bo efektywna wartość może nieco różnić się pomiędzy różnymi obiektywami. Na trudne przypadki są adaptery Baadera będące przedłużką T2 z gwintem 1,25" wewnątrz (adapter T2 męski-męski z gwintem filtrowym i pierścień T2 żeński-żeński).

Stosując kamery DS o większych matrycach konieczne jest dobranie obiektywu oferującego odpowiednio dobrą korekcję obrazu. Inaczej gwiazdy nie będą punktowe, podobnie jak w refraktorze o dużej krzywiźnie pola. Można próbować szukać w Google zdjęć i opinii użytkowników interesującego nas obiektywu. Można też popytać na forach. Popularne w astrofotografii są obiektywy Tair (np. Tair 300s).

Dobre obiektywy o ogniskowej 100-300mm mogą w pełni zastąpić mały refraktor APO i to znacznie niższym kosztem. Trzeba jednak samemu rozwiązać sposób mocowania zestawu z montażem i ewentualny dodatek np. szukaczoguidera. Ostrzenie takiego obiektywu też może być mniej wygodne niż refraktora z wyciągiem. Farpoint Astro jak i Gerd Neumann oferują maski Bahtinova do obiektywów, co może pomóc.

Do połączenia gwintu M42x1 z gwintem T2 (M42x0,75) potrzebny będzie adapter Baadera (numer 1508015). Złączka T2 też się przykręci do takiego obiektywu jednak bolec przesłony nie będzie odpowiednio dociśnięty przez co nie będziemy mogli jej zmieniać.

Żeby przymocować kamerę z obiektywem do montażu można wykorzystać uchwyty do szukaczy. Z lekkim obiektywem złapałem Atika 314L+ za jego obudowę, a w przypadku bardzo ciężkiego Taira 300s obejmami złapałem cały obiektyw. Większość obiektywów ma małą średnicę, więc obejmy też muszą być małe (np. około 70mm lub mniej) o co może być ciężko.

100 mm ogniskowej wystarcza by niedużą kamerą fotografować nawet duże obiekty mgławicowe, np, rozetę. Przy 300mm mamy już coś jak mały refraktor APO.

Obiektywy Canon

Obecnie stosowane lustrzanki korzystają z nowej generacji obiektywów. Oprócz elektroniki mają znacznie lepszą optykę. Nowe obiektywy nie są jednak tanie i wiele z nich kosztuje więcej niż teleskop. Niemniej mając już taki obiektyw, albo jakąś dobrą sztukę jednego z tych tańszych możemy pomyśleć o połączeniu go z kamerą. Na rynku dostępny jest szereg adapterów (Geoptik, Chińczycy i inni). podstawowe oferują jedynie obsługę gwintu. Te nieco droższe mają dodatkowo stopkę z mocowaniem statywowym, co przyda się gdy chcemy zamontować zestaw jako piggyback na teleskopie. Największy problem to wyważenie takich zestawów.

Używając obiektywów M42 czy Canona może zajść potrzeba zastosowania także szukacz, czy prostego szukaczoguidera. Można w tym celu wykorzystać dovetail pozwalający zamocować dwa teleskopy lub teleskop i szukać obok siebie.

Takie rozwiązania mogą rozwiązywać wiele problemów, ale są trudniejsze do wyważenia. Jako że układ jest niesymetryczny nie da się osiągnąć idealne wyważenia - zawsze będzie pozycja, w której zestaw nie będzie wyważony. Dlatego warto wyważać celując w obszar nieba jaki chcemy fotografować.

Tak jak w przypadku obiektywów M42 tak i w przypadku obiektywów Canona, Nikona i innych mniej popularnych standardów - nie każdy posiada na tyle dobrą korekcję pola żeby dać idealnie okrągłe obrazy gwiazd. Astrofotografia znacznie bardziej uwidacznia braki korekcji niż zwykła fotografia dzienna.

Nowe kamery DS z matrycami CMOS

Nowe kamery DS jak i planetarne wyposażone w matryce CMOS mogą pochwalić się dość małymi pikselami. ASI/QHY 178 ma piksele 2,4 mikrometra, co dla większości teleskopów jest za małe, gdyż dałoby bardzo dużą rozdzielczość, niezbyt już efektywną w fotografii DS. Obiektywy natomiast z krótką ogniskową i jasną światłosiłą mogą być dobrym wyborem dla tak ekstremalnych kamer. Z dobrze ustawionym montażem możliwe będzie nawet zrezygnowanie z guidingu co w rezultacie może dać zestaw do fotografii DS w niskiej cenie.