Filtry BGR IDAS Type 4 do fotografii w paśmie widzialnym i w podczerwieni

Share

Na warsztat trafiły do mnie niedawno filtry BGR IDASa. Nie byłoby w nich nic nadzwyczajnego gdyby nie możliwość fotografii w podczerwieni w fałszywych kolorach. Filtry IDAS Type 4 przepuszczają swoje pasma barwne jak i pasmo podczerwieni. Gdy zastosujemy filtr IR/UV cut mamy zwykłą fotografię w świetle widzialnym, a gdy zastosujemy filtr przepuszczający tylko podczerwień to zyskamy fotografię barwną w podczerwieni. Kolory z podczerwonej fotografii będą inne niż z pasma widzialnego i zależne od charakterystyki fotografowanego obiektu.

Jak więc wyglądają i jak używać filtrów BGR IDAS Type 4?

Filtry BGR IDAS Type 4

Zestaw filtrów IDAS Type 4 kupiłem od Hutecha. Wysyłka pocztą z Japonii (po drodze celnicy) i filtry po niecałych dwóch tygodniach były u mnie w domu. Zestaw BGR nie jest zbyt tani bo kosztuje około 295 USD. Do tego cło i podatek. W zestawie nie ma ani filtru RG700 ani blokującego podczerwień (a zaprezentowanych w opisie filtrów na stronie producenta) - te trzeba załatwić sobie samemu.

Jako że filtry te muszą być łączone z filtrem wycinającym lub przepuszczającym wyłącznie podczerwień to potrzebujemy koła filtrowego i np. szuflady filtrowej albo dwóch kół filtrowych (albo dawać ten filtr na nos kamery).

Oprawki filtrów są dość niskie, ale nie aż takie jak Astronomika. Powinny pasować nawet dla bardzo wąskich kół filtrowych. Jak na razie nie mam zastrzeżeń co do ich wykonania.

Konfiguracje filtrów

Jak już wspomniałem do fotografii RGB w paśmie widzialnym potrzebny jest filtr wycinający IR/UV, który zablokuje podczerwone pasma filtrów. Dodatkowo ktoś wpadł na pomysł by czerwony filtr przepuszczał nieco krótkich fal niebieskiego by na zdjęciach dało się odtworzyć fioletowy kolor. Zapewne młode i bardzo jasne w ultrafiolecie gwiazdy wyszłyby jako fioletowe, a nie niebieskie (to trzeba będzie sprawdzić). Z drugiej strony składowa czerwona i niebieska tego filtru będą ostrzyć w tym samym punkcie tylko i wyłącznie jeżeli fotografowany obiekt będzie dość wysoko na niebie (na oko 60-70 stopni i więcej) o ile nie użyjemy korektora dyspersji atmosferycznej. Także teleskop nie może wykazywać aberracji chromatycznej.

W przypadku fotografii w podczerwieni musimy zastosować filtr wycinający całkowicie pasmo widzialne do około 705-710 nm - na tyle by wyciąć widzialne pasmo czerwonego filtru, ale nie przyciąć niebieskiego pasma w podczerwieni:

Do fotografii w podczerwieni przyda się dość czuła na nią kamera mono. W przypadku astrofotografii DS można znaleźć nieliczne (ale jednak) fotografie wykonane za pomocą podobnego zestawu Astrodona (NIR tricolor). Fotografia w podczerwieni pozwoli przeniknąć głębiej w mgławice i obszary pyłu. Można ją też mieszać z fotografią narrowband, czy z pasma widzialnego by dodać niewidoczne w tych pasmach detale.

Należy pamiętać że dla dłuższych (podczerwonych) długości fal spada zdolność rozdzielcza teleskopu i nie należy starać się nie wydłużać za nadto ogniskowej i fotografować przy jaśniejszych światłosiłach. Z dodatkowych zalet fotografii w podczerwieni można wymienić znacznie mniejszy wpływ poświaty Księżyca, czy zaświetlenia sztucznym światłem, jak i znacznie mniejsza podatność na dyspersję (czy zły seeing).

W przypadku fotografii planetarnej to jest pewna szansa na uzyskanie ciekawych zdjęć Jowisza, czy nawet Saturna (o ile czułość kamery pozwoli na fotografię przy odpowiednio dużej rozdzielczości). Gazowe planety mają wiele pasm absorpcji w podczerwieni (głównie metanu) co powinno zapewnić dobre rozłożenie kolorów pomiędzy pasma i układy burzowe o danym składzie chemicznym. Z drugiej strony pasma podczerwone tych filtrów nie były raczej układane względem pasm absorpcyjnych np. Jowisza.

Sonda Galileo używała filtrów wąskopasmowych 756, 727 i 889nm, by uzyskać jak najwięcej informacji o składzie chemicznym chmur w poszczególnych pasach (zdjęcie 1, zdjęcie 2). Jak to wyjdzie na Jowiszu z wykorzystaniem filtrów BGR IDASa nie wiadomo. Na pewno nie będzie takiego efektu jak w przypadku wyspecjalizowanych filtrów wąskopasmowych.

Główne pasmo absorpcyjne metanu przypada na podczerwone pasmo czerwonego filtru, ale dłuższe fale mogą nieco zaświetlić sygnał z pasma metanu (choć przynajmniej obraz będzie znacznie jaśniejszy niż z wąskopasmowym filtrem 889 nm). Pasma absorpcji amoniaku przypadają dość blisko pasm metanu i nie są takie silne. W przypadku Saturna dominująca będzie absorpcja metanu. Wzrosnąć może kontrast poszczególnych pasów chmur - o ile planeta będzie w tych pasmach dostatecznie jasna by pozwolić na w miarę krótkie czasy ekspozycji.

Przede mną najciekawsza część użytkowania tych filtrów - sprawdzenie co i jak pokażą w podczerwieni oraz jak fioletowe mogą być obiekty głębokiego nieba (czy też co kryją w podczerwieni).